હિંદુ ધર્મમાં, કપાળ પર તિલક, હાથમાં કલવ, તેમજ માથા પર શિખા એટલે કે ચોટલી રાખવાની પરંપરા છે. હિંદુ ધર્મની તમામ માન્યતાઓ અને પરંપરાઓનું પોતાનું વિશેષ મહત્ત્વ છે. આ બધી પરંપરાઓનું માત્ર ધાર્મિક જ નહીં પરંતુ વૈજ્ઞાનિક મહત્ત્વ પણ છે. સનાતન ધર્મમાં માથે ચોટી કે શિખા રાખવાની પરંપરા ઋષિ-મુનિના સમયથી ચાલી આવે છે. એવું કહેવાય છે કે દરેક હિંદુ માટે શિખા હોવી ફરજિયાત છે.
શિખાના ધાર્મિક લાભો
ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, હિન્દુ ધર્મમાં વ્યક્તિના જન્મથી લઈને મૃત્યુ સુધીના 16 સંસ્કારો જણાવવામાં આવ્યા છે. આ 16 સંસ્કારોમાંથી એક મુંડન સંસ્કાર છે. મુંડન સંસ્કાર દરમિયાન બાળકના માથા પર થોડા વાળ બાકી રાખવામાં આવે છે. હિન્દુ ધર્મમાં શિખા રાખવી જરૂરી છે. શિખાનો આકાર ગાયના ખૂરના આકાર જેટલો હોવો જોઈએ. માથા પર સહસ્ત્રાર ચક્ર પર ચોટી રાખવામાં આવે છે. માનવ આત્મા આ ચક્રની નજીક રહેતો હોવાનું માનવામાં આવે છે. રાહુ અને કેતુની અશુભ અસર હોય તો પણ ચોટી રાખવાથી લાભ મળે છે.
શિખાના વૈજ્ઞાનિક લાભો
વિજ્ઞાન અનુસાર જે જગ્યાએ શિખા રાખવામાં આવે છે તે માનવ મનનું કેન્દ્ર છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ સ્થાનથી વ્યક્તિના શરીરના અંગો, બુદ્ધિ અને મનનું નિયંત્રણ થાય છે. આવી સ્થિતિમાં આ સ્થાન પર ચોટી રાખવાથી સહસ્ત્રાર ચક્ર જાગૃત રહે છે. તેની સાથે આ શિખા શરીરના અંગો, બુદ્ધિ અને મનને ખૂબ સારી રીતે નિયંત્રિત કરે છે.
